Europese Commissie stelt transformatie van economie en samenleving van de EU voor om aan klimaatambities te voldoen
Gisteren heeft de Europese Commissie haar "Fit for 55"-mededeling bekendgemaakt. Alle burgers en bedrijven krijgen te maken met de gevolgen van de ambitieuze plannen. Voor de binnenvaart zijn er naast uitdagingen ook de nodige vragen. Zo wordt een herziening van de energiebelastingrichtlijn voorgesteld, waarbij schone technologieën worden bevorderd en vrijstellingen en verlaagde tarieven die momenteel het gebruik van fossiele brandstoffen stimuleren, worden afgeschaft. Op het eerste gezicht lijkt er een tegenspraak te bestaan met het onlangs voorgestelde Naiades III-pakket, dat tot doel heeft het modale aandeel van de binnenvaart te verhogen. Het CBRB zal in de komende periode een standpunt over het gehele voorstel moeten bepalen om voorbereid te zijn op de komende nationale en Europese besprekingen. De informatie over het "Fit for 55"-pakket en alle begeleidende documenten kunnen worden geraadpleegd op deze website.
Doel: verhoogde emissiereductiedoelstelling EU
Het "Fit for 55"-pakket heeft tot doel een verhoogde emissiereductiedoelstelling van de EU te verwezenlijken. Het pakket bestaat uit een reeks onderling samenhangende voorstellen, die allemaal hetzelfde doel nastreven, namelijk te zorgen voor een eerlijke, concurrerende en groene overgang tegen 2030 en daarna. Waar mogelijk wordt bestaande wetgeving ambitieuzer gemaakt en waar nodig worden nieuwe voorstellen op tafel gelegd. Het gaat om een pakket van acht bestaande stukken wetgeving en presenteert vijf nieuwe initiatieven, die betrekking hebben op een reeks beleidsgebieden en economische sectoren zoals: klimaat, energie en brandstoffen, vervoer en grondgebruik.
Onnodig hoge economische lasten en het sociaal klimaatfonds
De wetgevingsvoorstellen worden ondersteund door een effectbeoordelingsanalyse, die rekening houdt met de onderlinge samenhang van het totale pakket. Uit de analyse blijkt dat een te grote afhankelijkheid van aangescherpt regelgevingsbeleid zou leiden tot onnodig hoge economische lasten, terwijl het beprijzen van koolstof alleen niet volstaat om hardnekkige markttekortkomingen en niet-marktgerelateerde belemmeringen weg te werken. Volgens de Europese Commissie is de gekozen beleidsmix een zorgvuldige balans tussen prijsstelling, doelstellingen, normen en ondersteunende maatregelen. Het "Fit for 55"-pakket voorziet in een nieuw sociaal klimaatfonds dat de lidstaten specifieke financiering zal verstrekken ter ondersteuning van de Europese burgers die het meest te maken hebben met of het risico lopen op energie- of mobiliteitsarmoede. Het fonds zal helpen de kosten te verlichten voor degenen die tijdens de overgang het meest te maken krijgen met prijsstijgingen van fossiele brandstoffen.
Schonere mobiliteit en transportbrandstoffen
Onderdeel van het voorstel zijn schonere mobiliteit en transportbrandstoffen. Het "fit for 55"-pakket omvat daarom vier voorstellen om schonere voertuigen en brandstoffen op technologisch neutrale wijze te bevorderen, waaronder:
- De herziening van de CO2-emissienormen voor nieuwe auto's en bestelwagens.
- De verordening inzake een infrastructuur voor alternatieve brandstoffen die moet zorgen voor de nodige invoering van interoperabele en gebruikersvriendelijke infrastructuur.
- ReFUEL Luchtvaart.
- BrandstofEU Maritiem.
Energiebelasting
Wat energie betreft voorzien de voorstellen in een belastingstelsel voor energieproducten dat zowel de interne markt in stand moet houden als de groene overgang moet ondersteunen door de juiste stimulansen te geven. Daarom wordt in een herziening van de energiebelastingrichtlijn voorgesteld om de minimumbelastingtarieven voor verwarmings- en transportbrandstoffen in overeenstemming te brengen met de klimaat- en milieudoelstellingen van de EU en tegelijk de sociale gevolgen te verzachten. Met de nieuwe regels zullen verouderde vrijstellingen, bijvoorbeeld in de luchtvaart en het zeevervoer, en andere stimulansen voor het gebruik van fossiele brandstoffen worden afgeschaft, terwijl het gebruik van schone brandstoffen wordt bevorderd. Bijgevoegd vindt u een eerste voorstel van de energiebelastingrichtlijn. Zie met name artikel 15.
Vragen met betrekking tot de energiebelastingrichtlijn in verband met de binnenvaart
In de praktijk zou het voorstel een minimumbelasting van 0,04 euro per liter invoeren, terwijl dit momenteel door alle lidstaten met bevaarbare waterwegen is vrijgesteld en er dus 0 belastingtarieven gelden. Het roept dan ook vragen op met betrekking tot:
- Verhouding tussen de Akte van Mannheim en de EU-wetgeving: krachtens de Akte van Mannheim is belasting op gasolie verboden. Een recent juridisch advies in opdracht van de CCR over de relatie tussen de Akte van Mannheim en de EU-wetgeving bevestigde dat de eerste bindend is voor de lidstaten en niet door EU-wetgeving buiten werking kan worden gesteld.
- Definitie van schepen.
- Alleen van toepassing op vrachtvervoer, hetgeen impliceert dat passagiersvervoer van belasting wordt uitgesloten.
- Alleen van toepassing op vervoer binnen de EU, dus bijvoorbeeld niet op vervoer naar Zwitserland.
Standpuntbepaling nodig
Op het eerste gezicht lijkt er een duidelijke tegenspraak te bestaan met het onlangs voorgestelde Naiades III-pakket, dat tot doel heeft het modale aandeel van de binnenvaart te verhogen en daartoe o.a. de binnenvaart vrij te stellen van energiebelasting. Bovendien blijkt uit een snelle eerste lezing van de belangrijkste teksten dat er sprake is van een aantal inconsistenties, zoals hierboven vermeld. Het CBRB zal – onder meer onder de vlag van EBU - in de komende periode een standpunt over het gehele voorstel moeten bepalen om voorbereid te zijn op de komende besprekingen in de Raad en in het Europese Parlement én de behandeling door de lidstaten.
Energietransitie: een existentiële uitdaging voor de binnenvaart
Uiteraard kan en moet de binnenvaart bijdragen aan de benodigde emissiereductie. Als groene sector willen we daar de ogen niet voor sluiten. Wel is haalbaarheid en betaalbaarheid en een goede concurrentiepositie van de binnenvaart van groot belang. De energietransitie is een existentiële uitdaging voor de binnenvaart. Voor het welslagen van deze transitie zullen in de overgrote meerderheid van de gevallen technologische aanpassingen nodig zijn, waarvan de kosten aanzienlijk zijn en slechts gedeeltelijk door het bedrijfsleven kunnen worden gedragen. Onlangs informeerden we u in dit artikel over de studie van de CCR, waarin is onderzocht welke rol een Europees subsidie- en financieringsmechanisme zou kunnen spelen bij de ondersteuning van de energietransitie. Uiteraard houden we u op de hoogte van het vervolg.