Uit verschillende bronnen blijkt dat in een zeer groot aantal gevallen de menselijke factor de primaire oorzaak is van ongevallen in de binnenvaart. Zo zijn aanvaringen met bruggen en andere infrastructuur een veelvoorkomend type ongeval in de Europese binnenvaart. Een goede analyse van de oorzaken van de incidenten, die de basis kan vormen voor de te nemen maatregelen, is wenselijk.
Daarom hebben de Europese binnenvaartbrancheorganisaties EBU en ESO in samenwerking met het IWT Platform, verzekeraars verenigd in IVR en het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Waterstaat het onderzoeksbureau Intergo de opdracht gegeven een studie uit te voeren met als titel ‘Human factors root causes of accidents in inland navigation’. Het onderzoek bestaat uit 2 fasen en we zijn verheugd te kunnen melden dat fase 1 recentelijk is afgerond en de resultaten van deze onderzoeksfase kunnen worden gedeeld. Hieronder volgt een korte toelichting bij de verschillende fasen en wordt ingegaan op het vervolg.
Fase 1: Data- en expertanalyse
Fase 1 is een deskstudie van de beschikbare statistische gegevens. Deze fase bestaat uit het identificeren en prioriteren van de belangrijkste oorzaken van geselecteerde categorieën van ongevallen in de binnenvaart in Nederland, België en Duitsland. De bevindingen van alle analyses zijn geaggregeerd in vijf sluitende onderwerpen, namelijk de impact van menselijke factoren bij incidenten, processen binnen het schip/stuurhuis, organisatorische processen, infrastructurele vraagstukken en omgevingsfactoren. De conclusie dat menselijke factoren ongeveer 70-80% van alle incidenten uitmaken, werd ook in dit onderzoek bevestigd. Een belangrijke oorzaak blijkt communicatie, omdat dit in 40 procent van de gevallen in de Nederlandse SOS-database werd vastgesteld. Dit werd ook onderschreven door de Sailing for Excellence focusgroep. Een andere factor die bepalend was voor het aantal ongevallen is de tijd van de dag en de maand van het jaar, omdat dit ook verband houdt met factoren als vermoeidheid en afleiding. De Sailing for Excellence focusgroep vroeg expliciet aandacht voor de organisatiecultuur omdat dit mogelijk ook samenhangt met factoren als werkdruk, vermoeidheid en afleiding. Deze factor zal in het vervolgonderzoek ook nader worden geanalyseerd. We kunnen nu de resultaten van de eerste fase van het onderzoek met u delen:
- Nederlands rapport menselijke factoren aan de basis van ongevallen in de binnenvaart
- Engels rapport human factors root causes of accidents in inland navigation
Fase 2: diepgaander onderzoek
Nu fase 1 is afgerond, zal verder worden gegaan met fase 2, een meer diepgaande analyse in 2021. Daarbij is input van de binnenvaartsector wederom zeer belangrijk. Mede gelet op de resultaten en de conclusie van het rapport van Intergo over fase 1 heeft het de voorkeur om het vervolg op te splitsen in fase 2a en 2b.
Fase 2a: Mens-machine-interface in het stuurhuis
Deze fase omvat verder onderzoek naar de mens-machine-interface in het stuurhuis, in de wetenschap dat de integratie van menselijke systemen in de binnenvaart nauwelijks wordt toegepast. Deze behoefte moet ook worden gezien in het licht van de huidige en toekomstige niveaus van informatievoorziening en automatisering in het stuurhuis.
Fase 2b: Verder onderzoek naar vier vaak voorkomende ongevalsoorzaken
Deze fase omvat verder onderzoek naar de meest plausibele oorzaken van vier geselecteerde ongevalsoorzaken: communicatie, vermoeidheid en stress, specifieke waterwegen of situaties, kwalificatie van het bemanningslid.
De definitieve scope en omvang van fase 2 is ook afhankelijk van de vraag of de financiering kan worden gevonden.
Binnenvaartbrancheorganisaties, IVR en de Nederlandse delegatie hopen een nuttige en onderbouwde bijdrage te kunnen leveren aan de verdere discussie en het onderzoek naar de menselijke factoren die aan de basis liggen van ongevallen in de binnenvaart. Het is een belangrijk onderwerp. Voor de veiligheid aan boord van de binnenschepen, maar ook het imago van de binnenvaart als veilige vervoersmodaliteit. Voor nu danken wij alle betrokken partijen voor hun bijdrage in de eerste fase van het onderzoeksproject.