Hetzelfde kennen en kunnen in Europa
Alle matrozen en schippers in Europa moeten vanaf 17 januari 2022 over dezelfde competenties beschikken. Vanaf dan geldt in de binnenvaart de Europese richtlijn voor erkenning van beroepskwalificaties, ofwel EU directive 2017/2397.
"Geharmoniseerde opleidingseisen bieden de sector grote voordelen", zegt Arjen Mintjes, voorzitter van Edinna, de overkoepelende organisatie voor binnenvaartopleidingen in en buiten Europa. Zo weten werkgevers straks precies welke vaardigheden ze aan boord halen en kunnen matrozen en schippers makkelijk in heel Europa aan de slag. Ook bij Bert Klein, bestuurder bij vakbondsorganisatie Nautilus International, overheerst trots over ‘de kwaliteitsslag vooruit’. De ontwikkelingen staan niet stil en dus blikken de twee ook vooruit naar de toekomst. Die ziet er rooskleurig uit, al zijn er ook hobbels op de weg. |
|
| Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. |
|
|
|
|
|
|
Niet alleen geharmoniseerd, maar ook gemoderniseerd
Een van de belangrijkste wijzigingen is een grotere nadruk op praktijkexamens, vertelt Arjen Mintjes. “Wat je kent moet je ook kunnen, en je moet in de praktijk laten zien dat je het kunt. Als je een rijbewijs haalt, moet je ook jouw vaardigheden op de weg laten zien, bij varen geldt dat nu ook.” Ook op andere manieren betekent de richtlijn dat de binnenvaart meegaat met de vaart der volkeren: “De opleidingseisen zijn niet alleen geharmoniseerd, maar ook gemoderniseerd. Voorheen was het bijvoorbeeld niet toegestaan om een praktijkexamen af te nemen op een simulator, nu kan dat wel.” |
|
Mintjes, tevens directeur van de Maritieme Academie in Harlingen, stond aan de wieg van de nieuwe richtlijn. Als opleidingsdirecteur startte hij met andere collega’s in Europa in 2009 het Europese netwerk Edinna, voor harmonisering van beroepskwalificaties voor de binnenvaart. Dat leidde tot de huidige richtlijn die in 2017 werd vastgesteld en in januari van kracht wordt. |
|
|
“Het is de eerste keer dat een Europese richtlijn vanuit het onderwijs tot stand komt. Waar ik ook trots op ben, is de samenwerking met alle partijen in de branche, zoals met vakbonden en werkgevers. Te vaak wordt er over de binnenvaart gesproken, maar niet met de binnenvaart. Als we het met elkaar doen ontstaat er een mooi resultaat.”
Aandacht voor competenties en kwaliteit
De richtlijn biedt vooral voordelen, denkt Mintjes dan ook. “Sinds de aanleg van het Rijn-Donaukanaal loopt Oost- en West-Europees personeel door elkaar aan boord. Sommigen zijn bijvoorbeeld heel goed in metaalbewerking, maar kunnen niet een knoop leggen. Nu weet je dat iedereen over alle vereiste competenties beschikt. In sommige landen was het zelfs zo dat iedereen met elke vaarervaring, bijvoorbeeld als kok aan boord, een vaarbewijs konden krijgen. Als je in de mist een schip tegenkomt, wil je liever zeker weten wat de ander precies kan.”
Mintjes: “De binnenvaart is uiterst belangrijk in het logistieke proces, wij zijn verantwoordelijk voor vijftig procent van het Europese goederenvervoer, dan is het niet gek dat er kwaliteitseisen gelden.” Voor jongeren wordt werken in de binnenvaart zo ook aantrekkelijker, verwacht hij. “Die kiezen toch liever een baan met aandacht voor competenties en kwaliteit.” Wie een binnenvaartopleiding volgt krijgt voortaan bovendien automatisch een Europees vaarcertificaat. “Daarmee kun je in heel Europa aan de slag, van Zweden tot Italië.”
Zorgen over de invoering
De lichting die komend jaar afstudeert heeft al de opleiding-nieuwe-stijl gevolgd. Wie al een vaarcertificaat heeft, kan dat binnen tien jaar automatisch omzetten in een EU-vaarcertificaat. Dat wil zeggen als het Nederlandse ministerie van Waterstaat en Infrastructuur zijn stempel zet op de invoering van de Europese richtlijn. Zoals het er nu naar uitziet komt de invoering niet op tijd en dat baart ook Ingrid Blom, secretaris bij brancheverenigingen CBRB en BLN-Schuttevaer, zorgen: “Je wilt niet dat in Nederland behaalde diploma’s straks niet gelden in het buitenland. Zeker in een sector met forse krapte op de arbeidsmarkt moet alles op alles worden gezet om dat te voorkomen. |
|
”Net als de onderwijsinstellingen dringen ook wij, CBRB en BLN-Schuttevaer, daarom bij het ministerie erop aan dat de stappen voor goedkeuring van het Europese diploma tijdig worden gezet en dat er goede informatie komt over de nieuwe regels en over overgangsregels voor typisch Nederlandse situaties.”
Prachtige stap voorwaarts
Ondanks haar zorgen, ziet ook Blom de nieuwe richtlijn als ‘een prachtige stap voorwaarts’ voor de binnenvaart. |
|
|
Bert Klein, bestuurder bij Nautilus International in Rotterdam, deelt haar gevoel. Zijn organisatie is aangesloten bij de European Transport Workers Federation dat deelnam aan de onderhandelingen over de richtlijn. De Europese samenwerking is goed voor minder onderlinge concurrentie onder werknemers en meer veiligheid aan boord, denkt Klein die zijn collega’s van input voorzag voor de onderhandelingen. “Als iedereen over dezelfde kennis en kunde beschikt, wordt de binnenvaart daar alleen maar beter van.”
Ook de grotere nadruk op praktijkexamens draagt Klein's goedkeuring. “In Nederland was daar al aandacht voor, op veel punten voldoet Nederland daarom al aan de Europese eisen.” Toch is de richtlijn ook even wennen merkt hij aan signalen vanuit zijn achterban. Vooral de nieuwe eisen voor zij-instromers leveren vragen op. “In Nederland en België hebben we relatief veel mensen die via leerwerkbedrijven of via een andere zijweg instromen. Voorheen konden zij na zestig dagen vaartijd hun vaarcertificaat halen, nu is dat verlengd tot negentig dagen. Ook moeten ze nu van tevoren een veiligheidscertificaat halen.”
Of dat de groep afschrikt om voor een baan in de binnenvaart te kiezen moet nog blijken. “Als dat zo is dan moeten we dat bij het volgende evaluatiemoment terugdraaien. Aan de andere kant kan ook blijken dat we ons om niets zorgen hebben gemaakt, elke verandering komt tenslotte met vraagtekens,” aldus Klein. |
|
Flexibele invulling
Net als in andere sectoren staan de ontwikkelingen in de binnenvaart niet stil. Digitalisering, maar ook duurzaamheid stellen steeds nieuwe eisen aan de competenties aan boord. Kennis van alleen diesel is bijvoorbeeld niet genoeg als methanol of waterstof belangrijke brandstoffen worden. De standaardcompetenties die als bijlage zijn opgenomen bij de richtlijn vragen daarom tegelijkertijd om een flexibele invulling. Volgens Arjen Mintjes is er in de opleidingen voldoende aandacht voor actuele vaardigheden, maar zou een volgende stap zijn om huidige bemanningsleden standaard nascholing te bieden, zoals dat al gebeurt voor vervoerders van gevaarlijke stoffen.
Als het aan Mintjes ligt, komt er ook meer aandacht voor basiskennis van het Engels. “De oude generatie viel bij communicatieproblemen terug op het Duits. Voor jongeren is Engels eerder een terugvaltaal, bovendien werken er op schepen nu ook mensen van buiten Europa, die spreken geen Duits. Goede communicatie is belangrijk. Gelukkig gebeuren er weinig ongelukken, maar als er iets misgaat speelt taal daarbij vaak een rol.”
De richtlijn zal niet de eerste of laatste verandering zijn, verwacht hij. De binnenvaart is continu in beweging en dat vraagt om flexibiliteit. Over de toekomst van de sector zijn zowel Mintjes als Klein hoe dan ook optimistisch. Klein: “We hebben een gezonde sector waarin iedereen fijn aan het werk is. Deze richtlijn biedt kansen voor iedereen, om het nog beter te doen. En als er hobbels zijn, kunnen we daar alleen maar van leren.” |
|
Meer informatie?
Wilt u meer weten over de Europese richtlijn voor erkenning van beroepskwalificaties, dan kunt u contact op nemen met Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken., secretaris Sociale Zaken.
|
|
|
|
In opdracht van het CBRB en BLN is de tekst van deze nieuwsbrief geschreven door Bina Ayar
|
|
|
|
|
|
